Nhân những lùm xùm xung quanh vụ xe khách hôn mông xe tải ở Bảo Lộc được đám lá cải xào nấu. Chợt nhớ đến bài giảng rất Triết học rất hay ngày xưa của GS Sandel – Harvard có tên What’s the right thing to do- Việc đúng nên làm (*). Bài giảng (sách) rất dài và ở đây mình chỉ muốn nói về phần đầu của nó là “Làm việc đúng” nhưng cách dịch “Khía cạnh đạo đức của việc giết người” có vẻ hơi giật gân nhưng mô tả đúng hơn phần này.
Giả sử bạn là người lái tàu điện đang chạy 96km/h và nhận ra bị mất phanh, tệ hơn bạn biết phía trước có 1 toán công nhân 5 người đang làm việc trong đường hầm. Bạn sẽ làm gì ?
Bạn báo cho trung tâm điều khiển và được biết có 1 nhánh rẽ và trên đó chỉ có 1 CN đang làm việc. Bạn có rẽ k ?
Hẳn nhiên là có ?!
AAA 1 người để cứu được 5 người có phải là một việc làm đúng ?
Tiếp tục nhé.
Vẫn là đoàn tàu mất phanh, nhưng bạn không phải là người lái tàu mà là người đứng trên cầu mà tàu chuẩn bị chạy qua. Có một anh chàng rất béo đứng cạnh bạn. Bạn thấy được tính cấp bách và ý thức được nếu cả đoàn tàu không thể dừng lại hậu quả sẽ rất khủng khiếp. Vẫn AAA 1 người, nhưng bạn có dám đẩy anh chàng béo kia xuống để cứu cả đoàn tàu không ?
Nếu có 1 nút bấm hoặc thiết bị làm cho chàng béo kia ngã xuống, trừ bạn không ai biết bạn làm điều đó, liệu bạn có làm không ?
Bạn có hay không ? Bạn nói không. Giả sử đoàn tàu đó có 500 người có nguy cơ phát nổ nếu bị va chạm do mất phanh. Bạn có đổi ý không ?
Nếu trên đoàn tàu đó có thêm vợ con bạn nữa bạn có say Yes không ?
Tiếp tục nhé
Bây giờ bạn là một bác sĩ tiếp nhận 6 bệnh nhân (do vụ tai nạn trên), 5 người thương khá nặngvà 1 người bị thương rất nặng. Vì chỉ có mình bạn, nếu bạn cứu 5 người vì bạn sẽ không còn thời gian cứu người bị rất nặng trên và ngược lại. Bạn sẽ cứu nhóm 5 người hay 1 người ?
Tất nhiên là 5 người ?!
Giả sử 5 người trên đều khá nặng và mỗi người cần 1 loại nội tạng khác nhau để có thể được cứu sống. Nhưng bạn không có dự trữ, không tìm được người hiến tặng. Tình cờ bạn nghe được phòng bên cạnh có 1 anh chàng đến khám sực khỏe tổng thể. Bạn có dám AAA 1 người để cứu 5 người kia không ?
Hẳn nhiên là không ?!
(Có một giải pháp khác khá hay ho xin mời xem ở comment)
Đó là các ví dụ để đưa bạn tới các quyết định khó xử và càng về sau bạn càng thấy bối rối và tự hỏi việc đó có phải là việc đúng nên làm ???
Trong cuốn sách của Sandel có 2 tình huống có thực ông đưa vào
Một toán lĩnh Mỹ tấn công nhóm nhỏ Taliban nhưng họ gặp 2 người chăn cừu tay không tấc sắt ? Họ có nên AAA họ để đảm bảo cho việc truy kích Taliban như kế hoạch không ?
Theo bạn ?
Theo bạn ?
Một con thuyền lớn bị gặp nạn và chỉ có 3 thủy thủ đã có gia đình, 1 cậu giúp việc trẻ tuổi được trôi dạt trên 1 con thuyền cứu dạt nhỏ, không đồ ăn không thức uống ? Cậu giúp việc trẻ tuổi vì quá khát và lỡ uống nước biển, đã rất yếu và lả đi ở 1 góc. Theo bạn điều gì sẽ xảy ra ?
(*) Video được Vietsub bởi HTTGroup (một nhóm với rất nhiều videos hay thuộc DHQG nhưng giờ đã không còn hoạt động). Bạn có thể xem lại ở đây chỉ mất 15f đầu là xem được hết các ví dụ trên, phần sau là bắt đầu bài giảng đầy khá đầu bạn có thể xem nếu thấy thích
Cuốn Phải trái đúng sai đang bán 125k, bạn nào thích đọc mình cho mượn 1 tháng.
Ngoài ra GS Sandel còn có một cuốn rất hay nữa đó là Tiền không mua được gì với câu mở đầu đầy ám ảnh
“Có những thứ không thể mua được bằng tiền, nhưng vào thời đại này con số đó không nhiều.
Ngoài ra GS Sandel còn có một cuốn rất hay nữa đó là Tiền không mua được gì với câu mở đầu đầy ám ảnh
“Có những thứ không thể mua được bằng tiền, nhưng vào thời đại này con số đó không nhiều.
There are some things money can’t buy, but these days, not many”
Bạn nào có cho mình mượn cuốn này.
Fintzone.
No comments:
Post a Comment